Unia Europejska

Unia Europejska

Historia Unii Europejskiej

Historia Unii Europejskiej sięga lat pięćdziesiątych naszego wieku, lecz pomysły zjednoczenia Europy pojawiały się o wiele wcześniej. Autorem pierwszej koncepcji dobrowolnej integracji kontynentu był Pierre Dubois, prawnik i doradca króla Francji Filipa Pięknego. Około roku 1310 zaproponował stworzenie "rzeczpospolitej chrześcijańskiej". Później pojawiło się więcej pomysłodawców zjednoczenia kontynentu. Założyciel amerykańskiej Pennsylwanii William Penn w pracy opublikowanej pod koniec XVII wieku przewidywał utworzenie ogólnoeuropejskiego parlamentu. O możliwości stworzenia Stanów Zjednoczonych Europy mówiło wielu polityków, filozofów i duchownych, m.in. Immanuel Kant, a w Polsce książę Adam Czartoryski. Większość z nich była przekonana, że w XX wieku wizja ta będzie już dawno rzeczywistością.

Integracja gospodarcza Europy rozpoczęła się na dobre w XIX wieku. 19 września 1946 roku Winston Churchill przedstawił w Zurychu program utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, ale pierwszymi poważnym akcentami mającymi na celu scalenie krajów europejskich było udzielenie krajom europejskim ekonomicznego wsparcia (plan Marshala, 1948), powstanie Unii Celnej Beneluksu (Belgia, Holandia, Luksemburg - 01.01.1948) oraz zawarcie 4 kwietnia 1949 roku Paktu północnoatlantyckiego, które zostało podpisane przez 10 krajów europejskich oraz przez USA i Kanadę. Pakt ten powołał do życia Organizację Paktu Północnego Atlantyku (w skrócie od angielskiego NATO). 19 września 1946 roku Winston Churchill przedstawił w Zurychu program utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, ale pierwszymi poważnym akcentami mającymi na celu scalenie krajów europejskich było udzielenie krajom europejskim ekonomicznego wsparcia (plan Marshala, 1948), powstanie Unii Celnej Beneluksu (Belgia, Holandia, Luksemburg - 01.01.1948) oraz zawarcie 4 kwietnia 1949 roku Paktu północnoatlantyckiego, które zostało podpisane przez 10 krajów europejskich oraz przez USA i Kanadę. Pakt ten powołał do życia Organizację Paktu Północnego Atlantyku (w skrócie od angielskiego NATO).

Francja zgłosiła dwa projekty, które miały zapewnić ochronę interesów Francji. Projekty te miały na celu znaczne usamodzielnienie gospodarcze i uzbrojenie RFN. Pomysłodawcą równouprawnienia RFN w wymianie podstawowych surowców z innymi państwami europejskimi był francuski minister spraw zagranicznych Robert Schumann, choć twórcami tego projektu byli Jeann Monnet, P. Reuter, P. Uri i S. Hirsch, to właśnie od nazwiska francuskiego ministra nazwano ten projekt "Planem Schumanna". Projekt utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali został zgłoszony przez Schumanna 9 maja 1950 roku podczas Traktatu Paryskiego i był on oparty na projektach ponadnarodowych ugrupowań dla poszczególnych dziedzin gospodarki. Celem EWWiS było utworzenie wspólnego rynku żelaza, stali oraz węgla, a przez to przyczynianie się do rozwoju gospodarek i podnoszenia poziomu życia w państwach, które przystąpiły do ugrupowania. 19 kwietnia 1951 roku w Paryżu został podpisany przez Francję, Holandię, Belgię, Luksemburg, RFN i Włochy, układ w sprawie utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. EWWiS Była pierwszą organizacją europejską mającą realną władzę i ponadrzędowe instytucje. Traktat ustanawiający EWWiS był fundamentem, na którym powstała dzisiejsza Unia Europejska.

Przygotowany przez tzw. Komitet Spaaka (któremu przewodniczył Belg Henri Spaak) raport stał się podstawą Traktatów Rzymskich, podpisanych 25 marca 1957 roku. Traktaty te powołały do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG) i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Głównym osiągnięciem Wspólnoty było ustanowienie Rynku Wewnętrznego, opartego na tzw. czterech swobodach: wolnym przepływie towarów, usług, osób i kapitału między państwami członkowskimi. Przez traktat o fuzji z 8 kwietnia 1967 roku, organy EWWiS, EWG i Euratom uległy integracji.

Rozwój terytorialny wspólnot oraz materialne postępy w procesie integracji sprawiły, iż od połowy lat 80-tych, pilnym zadaniem stała się rewizja struktur i celów współpracy między państwami członkowskimi. W maju 1985 roku Konferencja w Mediolanie formalnie rozpoczęła cykl negocjacji nad zmianami podstaw funkcjonowania wspólnot oraz nad przygotowaniem nowego traktatu o współpracy politycznej i bezpieczeństwie europejskim. Realnym efektem negocjacji stał się Jednolity Akt Europejski, podpisany w Luksemburgu 17 lutego 1986 roku i w Hadze 28 lutego tego samego roku. Jednolity Akt Europejski stał się nowym impulsem do pogłębiania więzi integracyjnych, które miały w rezultacie doprowadzić do stworzenia Unii Europejskiej. Po przeprowadzeniu wstępnej debaty, podjęto decyzję o zorganizowaniu szeregu równoległych konferencji międzyrządowych dotyczących przede wszystkim podstawowych założeń Unii Gospodarczej i Walutowej oraz Unii Politycznej. Pierwsze dwie konferencje rozpoczęły swe obrady w Rzymie 15 grudnia 1990 roku.

Na skutek negocjacji powstał Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku. Traktat ostatecznie wszedł w życie po jego ratyfikowaniu przez wszystkie państwa członkowskie w dniu 1 listopada 1993 roku.

Mimo głębokich zmian jakie wprowadzono w Maastricht wiele kwestii pozostało otwartych lub niesprecyzowanych. Zasadnicze rozbieżności pomiędzy państwami członkowskimi doprowadziły do przyjęcia projektu nowelizacji Traktatów Założycielskich Wspólnot oraz Unii Europejskiej dopiero 17 czerwca 1997 roku, podczas szczytu Rady Europejskiej w Amsterdamie. Ostateczny tekst Traktatu Amsterdamskiego zaaprobowano 2 października 1997 roku.

W dniach 7-11 grudnia 2000 roku odbył się szczyt Rady Europejskiej w Nicei, gdzie został ostatecznie zatwierdzony tekst nowego Traktatu. Uzgodniono niezbędne dla rozszerzenia UE reformy instytucjonalne, które nie zostały rozstrzygnięte w Amsterdamie w1997 r.

30 marca 1998 roku w Brukseli zapoczątkowano oficjalnie proces poszerzania Unii Europejskiej o 12 państw stowarzyszonych z Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej, czyli Polska, Czechy, Węgry, Słowenia, Cypr, Estonia (grupa helsińska) i Słowacja, Rumunia, Bułgaria, Malta, Litwa, Łotwa (grupa luksemburska). Data planowanego przyjęcia nowych członków to 1 stycznia 2004 roku.

1 stycznia 2002 roku w 12 krajach Unii Europejskiej została wprowadzona wspólna waluta Zjednoczonej Europy - euro.